به گزارش خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، ۲۱ شهریور روز سینما است و به همین بهانه مروی بر فعالیت هیئت اندیشه‌ورز هنر و رسانه این حوزه که در قالب سلسله نشست‌های «محاکات» به مباحث «سینمای مستند از واقعیت تا حقیقت» ، «تبارشناسی سینمای دینی»، «بررسی نگاه فقهی تصویرگری معصومین در فیلم» و «درونی سازی ایده‌های دینی در فیلم» پرداخته، خواهیم داشت.
سینمای مستند از واقعیت تا حقیقت
مسعود زارعیان، سخنران دوازدهمین نشست محاکات با عنوان «سینمای مستند از واقعیت تا حقیقت»، بیان کرد: هنر با ارائهٔ جهان آن‌چنان‌که هست و با ارائهٔ برهان و منطق خاص هنری نمی‌تواند با عینیت هم‌تراز شود‌، بلکه می‌تواند در مورد وقایع نقش تأویل کننده و در مورد حقایق نقش تبیین‌کننده داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه نقش هنر، بازنمایی واقعیت، یا تأویل وقایع و مباحث جهان است و سینما با خلاقیت از امر واقع، سراغ واقعیت می‌رود، گفت: در رابطه با حقیقت، مباحث زیادی از زوایای مختلف مطرح‌شده که پرداخت سینمای داستانی یا سینمای مستند به گزاره‌های دینی را امکان‌پذیر کرده است؛ سینما زمانی می‌تواند موفق عمل کند که مفاهیم حقیقت را سطح بالا و جدی مطرح سازد، به‌شرط آنکه در مواجهه با حقیقت در زاویهٔ درستی قرار بگیرد و بر مبنای سینمای بی‌واسطه و سینمای حقیقت، واقعیت را بازنمایی کند.
استاد این نشست تخصصی، گفت: سینمای مستند نیز می‌تواند قصه‌گو باشد؛ بنابراین هنرمند با بهره‌گیری از قوهٔ خیال و تفکر خود باید حقایق و واقعیت‌ها را با زبانی فهمیدنی، ساده، جذّاب و اثرگذار به مخاطب خود عرضه کند؛ سینمای مستند نسبت به فیلم داستانی ظرفیت بیشتری برای انتقال اندیشه‌ها و ارزش‌ها از طریق تخیل به دیگران و فرهنگ‌سازی دارد و ازاین‌رو، اگر قرار است سینمای مستند جذّاب شود، سینمای داستانی باید به سمت مستند و مستند باید به سمت داستانی پیش رود.
علاقه‌مندان در صورت تمایل برای دریافت کامل متن این نشست می‌توانند کلیک نمایند.
تبارشناسی سینمای دینی
وحید حیاتی، مدیر گروه هنرهای رسانه‌ای دانشکده صداوسیمای قم در نشست چهل‌وپنج محاکات با عنوان «تبارشناسی سینمای دینی»، ضمن اشاره به اهمیت مقولهٔ سینمای دینی، سینما را نیز جزو فناوری‌هایی دانست که بر اساس رفع نیاز انسان به وجود آمده و به دنبال ایجاد فرهنگ خاصی نبوده است.
وی با اشاره به ترکیب «سینمای دینی» یادآور شد که صاحب‌نظران با عبارات مختلف از آن یادکرده‌اند، اما در کنار هم قرار گرفتن واژهٔ «دین» و «فیلم» مفهومی از امکان ارتباط را فراهم می‌کند.
استاد این نشست تخصصی، افزود: برای شناخت تبارشناسی سینمای دینی در ایران، باید رویکردهای تاریخی و مطالعاتی موجود دربارۀ ارتباط «دین» و «رسانه» که در غرب مطرح‌شده است را واکاوی نمود؛ رویکرد اسطوره‌ای، رویکرد الهیاتی، رویکرد سینما به‌مثابه دین و رویکرد مقدس نگاری از مهم‌ترین رویکردهای سینمای دینی در غرب است.
علاقه‌مندان در صورت تمایل برای دریافت کامل این نشست می‌توانند کلیک کنند.
درونی سازی ایده‌های دینی (عاشورایی) در فیلم
سید ابوالقاسم صالحی زاده، استاد دانشگاه، در نشست شصت‌ونه محاکات با عنوان «درونی سازی ایده‌های دینی (عاشورایی) در فیلم»، ضمن آسیب‌شناسی سینمای ایران به ناتوانی درونی سازی ایده‌های دینی و همچنین نبود تخصص سینمایی لازم در برخی از نیروهای انقلابی اشاره کرد و ابراز داشت: دغدغهٔ فعالیت‌های سینمایی در میان نیروهای انقلابی وجود دارد، اما برخی از آن‌ها از تخصص لازم برخوردار نیستند.
وی ضمن بیان راهکارهایی برای جبران این ضعف و نیز واکاوی آسیب‌های موجود در خلق ایده‌های دینی، نمونه‌هایی از آثار سینمایی و سریال‌های صداوسیما را مورد استناد قرار داد و گفت: اگر فیلمی بخواهد در عرصهٔ عاشورا جزو آثار فاخر قرار بگیرد، باید ایدهٔ عاشورا و واقعیت آن درونی سازی شود.
صالحی زاده در ادامه به مفهوم و معنای درونی سازی اشاره کرد و عناصر مقدم و اصلی برای درونی سازی را بیان کرد و با اشاره به نمونه‌های سینمایی، به مشکلات موجود در درونی سازی ایده‌های دینی پرداخت.
وی همچنین ضمن انتقاد از صداوسیما در ناتوانی از درونی سازی ایده‌هایی مانند شهادت، عفت، صداقت، حجاب، نقش محوری مسجد و…، راهکارهایی را برای برون‌رفت از این معضل بیان کرد.
علاقه‌مندان در صورت تمایل برای دریافت کامل این نشست می‌توانند کلیک کنند.
مضامین عاشورایی در سینمای ایران
دکتر وحید حیاتی، مدیر گروه هنرهای رسانه‌ای دانشکده صداوسیمای قم در نشست هفتادویک محاکات با عنوان «نسبت سینما و مضامین عاشورایی»، به طرح چند سؤال اساسی پیرامون نسبت سینما با مضامین دینی پرداخت و گفت: مفاهیم و مناسک دینی چگونه وارد سینما شدند؟ پیشینهٔ سینما برای بیان ویژگی‌های شخصیت‌های دینی چگونه عمل کرده است؟ سینما چگونه باید به جریان کربلا بپردازد و اگر پرداخته، چگونه بوده و چه ویژگی‌هایی را به همراه داشته است؟
وی ضمن اشاره به پیشینهٔ ارتباط دین و سینما، در تبیین اهمیت نسبت سینما با دین، به رابطهٔ مسیحیت و سینما پرداخت و ابراز داشت: سینمای غرب از آغاز با پرداختن به داستان‌های انجیل، موضوع‌های جذابی را برای فیلم‌های خود به دست آورد و فیلم‌های مذهبی به دلیل ارتباط نزدیکی که با عموم مردم دارند، نیاز به تبلیغ ندارند.
مدیر گروه هنرهای رسانه‌ای دانشکده صداوسیمای قم، ادامه داد: در بررسی فیلم‌های تاریخ سینما می‌توان گفت که فیلم‌های ساخته‌شده، همچون فیلم‌هایی که دربارۀ زندگی حضرت مسیح تولیدشده، در مسیر همان سبک و سیاق شخصیت‌های خود حرکت می‌کردند و سینما دِین خود را به داستان‌های کتاب‌های مقدس ادا کرده است.
حیاتی ضمن معرفی چند فیلم ساخته‌شده با محوریت زندگی حضرت مسیح(ع) در ادامه گفت: بعضی از فیلم‌های ساخته‌شده به نگرش اسلام به مسیحیت نزدیک است؛ محتوای مذهبی از ابتدا در سینما بوده است، هرچند برخی از آن سوءاستفاده کردند و سیر ساخت فیلم با مضامین دینی به سویی پیش رفت که کلیسا ابتدا آن را تحریم کرد و سپس ساخت فیلم‌های دینی را با شروطی پذیرفت و درنهایت خود نیز سفارش‌دهندهٔ ساخت این‌گونه فیلم‌ها شد
وی در بخش دیگری از سخنان خود به رابطهٔ سینما با مضامین عاشورایی پرداخت و گفت: فیلم‌های عاشورایی به دو شیوه به جریان کربلا پرداخته‌اند که یا به حواشی توجه کرده‌اند یا به‌طور غیرمستقیم به واقعۀ عاشورا توجه داشته‌اند.
مدیر گروه هنرهای رسانه‌ای دانشکده صداوسیمای قم، با اشاره به آثار سینمایی که اشاره غیرمستقیم به واقعه کربلا داشته‌اند، افزود: اگر به آثاری با الهام از ریشه‌ها و باورهای عاشورایی در سینمای ایران تولیدشده نگاهی بیندازیم، درمی‌یابیم که بیشترین کاربرد سینما با این رویکرد در سینمای دفاع مقدس صورت گرفته است.
وی ضمن تحلیل چند فیلم با مضامین عاشورایی در تلویزیون، به چرایی کم‌رنگ بودن مضامین عاشورا و کربلا در فیلم‌های سینمایی اشاره کرد و گفت: عواملی همچون درک نادرست مدیران فرهنگی از سینما، ترجیح کمیت بر کیفیت، تکثر فیلم‌ها، عدم توجه به مخاطب خاص و پخش فیلم‌های سینمایی در تلویزیون در این امر مؤثر بوده است.
علاقه‌مندان در صورت تمایل برای دریافت کامل این نشست می‌توانند کلیک نمایند.
بررسی نگاه فقهی تصویرگری معصومان در فیلم
حجت‌الاسلام دکتر سید حمید میرخندان، استادیار دانشگاه صداوسیما در هفتادودومین نشست تخصصی محاکات با عنوان «بررسی نگاه فقهی تصویرگری معصومین در فیلم»، به تفاوت میان تصویرگری در نقاشی با تصاویر متحرک اشاره کرد و افزود: تصویرگری معصومان(ع) در نقاشی با تصویر متحرک متفاوت است؛ نقاشی از معصومان(ع) شیوع داشته اما تصویر متحرک این‌گونه نیست.
وی با تقسیم بحث به عام و خاص دراین‌باره گفت: بحث عام در تصویرگری شامل نقاشی، عکاسی، فیلم و… می‌شود؛ اما بحث خاص از تصویرگری شامل تصویر متحرک می‌شود که بحث اصلی این جلسه را فرامی‌گیرد.
این استادیار دانشگاه صداوسیما، در تبیین مسئله تصویرگری معصومان گفت: منظور از تصویرگری معصومان، فقط تصویر بیرونی از حضرات نیست؛ بلکه متن و حواشی آن نیز مدنظر است؛ یعنی فیلمی که در مورد معصوم ساخته می‌شود، آیا فیلم‌نامه‌نویسی آن نیز از شرایط خاصی برخوردار است؟
وی ادامه داد: باید توجه داشت که معصوم(ع)، هم جنبۀ قدسی دارد و هم جنبۀ انسانی که باید هر دو را در نظر گرفت و جنبۀ انسانی مدنظر ما با آنچه در غرب مطرح می‌شود بسیار متفاوت است؛ در درام شخصیت ایستا جذاب نیست و افرادی که رشد می‌کنند، جذاب هستند.
حجت‌الاسلام میرخندان بیان کرد: از سوی دیگر، معتقدیم که معصوم(ع) از شخصیت تام برخوردار است و از این منظر به چنین تحولی نیاز ندارد و ازآنجایی‌که در درام باید از بد به خوب حرکت کرد، پس شخصیت معصوم را نمی‌توان به‌عنوان شخصیت اصلی قرار داد؛ البته نوع دیگر تحول آن است که شخصیت خوب، تعالی یابد و رشد کند؛ چنان‌که در شخصیت حضرت یوسف(ع) می‌بینیم و نوعی از تصویرگری آن است که شخصیت در فیلم دیده نمی‌شود، ولی بسیار در فیلم مشخص و مؤثر است که فیلم «ربکا» از هیچکاک از آثار خوب در این زمینه است.
علاقه‌مندان در صورت تمایل برای دریافت کامل این نشست می‌توانند کلیک نمایند.