منوره‌سادات شایسته‌خو، رئیس کمیسیون تخصصی خواهران شورای عالی حوزه علمیه خراسان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری این حوزه، با اشاره به این‌که ساختار اقتصاد قرآنی بر اصول الهی مالکیت، عدالت، تلاش و پرهیز از اسراف استوار است، گفت: «خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ»(آل عمران/۱۸۹). این آیه به ما می‌آموزد که انسان مالک مطلق نیست، بلکه خلیفه و امین خداوند در استفاده از نعمت‌هاست. هنگامی که این نگاه توحیدی در ذهن و عمل انسان تثبیت شود، حرص، تبذیر و بی‌عدالتی از مناسبات اقتصادی جامعه رخت برمی‌بندد.

وی افزود: عدالت اقتصادی هدف نهایی بعثت پیامبران الهی است؛ چنان‌که خداوند در سوره حدید می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ». این قیام به قسط، همه عرصه‌های زندگی اجتماعی از جمله اقتصاد را دربرمی‌گیرد و هدف آن ساخت جامعه‌ای عادل، متوازن و خالی از تبعیض است.

شایسته‌خو بیان کرد: قرآن با ابزارهایی مانند زکات، انفاق، تحریم ربا و نظام ارث، مسیر توزیع ثروت را تنظیم می‌کند و از تمرکز دارایی در دست طبقه‌ای خاص انتقاد می‌نماید، چنان‌که فرموده است: «کَیْ لَا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیَاءِ مِنْکُمْ» (حشر/۷). این بیان الهی یعنی اقتصاد نباید به سود اغنیا و زیان محرومان سامان یابد، بلکه باید بر عدالت توزیعی و تناسب الهی استوار شود.  

وی تأکید کرد: تلاش و کار صادقانه از منظر قرآن جایگاه رفیعی دارد، زیرا خداوند می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ»(ملک/۱۵). این آیه ارزش کار را در پیوند با توکل و بهره‌وری از زمین یادآور می‌شود و نشان می‌دهد که رزق الهی در مسیر فعالیت مشروع و درست حاصل می‌گردد. 

وی ادامه داد: همچنین قرآن به شدت از اسراف و مصرف‌گرایی نهی کرده و فرموده است: «وَکُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا»(اعراف/۳۱). این آموزه، اساس اقتصاد قرآنی را بر اعتدال، میانه‌روی و دوری از زیاده‌طلبی و تجمل‌گرایی بنا می‌نهد.

قناعت، عدالت اقتصادی و رفاه؛ مثلث متعادل‌ساز اقتصاد اسلامی  

شایسته‌خو در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: قناعت، عدالت اقتصادی و رفاه سه پایه یک مثلث متعادل‌ساز در نگاه اسلام‌اند. قناعت یک فضیلت اخلاقی و فردی است که انسان را از حرص و طمع بازمی‌دارد و به آرامش روانی می‌رساند. عدالت اقتصادی وظیفه‌ای اجتماعی و حکومتی است که باید برای همه افراد جامعه امکان دسترسی به فرصت‌ها و منابع را فراهم کند. رفاه نیز هدف مشروع جامعه اسلامی است؛ چراکه اسلام با فقر و تنگدستی مخالف است، چنان‌که در حدیث آمده: «کاد الفقر أن یکون کفراً»‌ اما رفاه مورد نظر اسلام، رفاهی است که از مسیر عدالت و با روحیه قناعت حاصل شود، نه رفاه مبتنی بر اسراف و استثمار.

وی تصریح کرد: قناعت دشمن عدالت نیست، بلکه پشتیبان آن است؛ زیرا وقتی مردم به دور از حرص و زیاده‌طلبی زندگی کنند، حکومت می‌تواند منابع را عادلانه‌تر توزیع کند و در نتیجه رفاه عمومی و معنوی جامعه تثبیت خواهد شد.

کاربست آموزه‌های دینی در سیاست‌گذاری و مسئولیت مؤمنان در اقتصاد جامعه  

شایسته‌خو افزود: به‌کارگیری آموزه‌های دینی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی امروز ضرورتی انکارناپذیر است. این آموزه‌ها باید در طراحی نظام مالیاتی عادلانه بر اساس اصول زکات و خمس، به ویژه برای ثروت‌های بزرگ و راکد، نمود یابند. همچنین در نظام مالی و بانکی، جایگزین‌سازی عقود اسلامی همچون مشارکت مدنی، مضاربه، جعاله و سلف به جای قراردادهای ربوی از الزامات اقتصاد قرآنی است. 

وی ادامه داد: در بخش حمایت‌های اجتماعی نیز توجه به هدفمندی یارانه‌ها و اختصاص آن به اقشار آسیب‌پذیر به جای پرداخت‌های عمومی و غیرهدفمند اهمیت دارد. افزون بر این، قرآن ما را به تقویت تولید ملی و کاهش وابستگی به نفت فرا می‌خواند تا جامعه بر پایه کار و دانش‌بنیان رشد کند و استقلال اقتصادی را تجربه نماید.

مدیر مدرسه علمیه حضرت نرجس(سلام‌الله‌علیها) تأکید کرد: فرهنگ‌سازی در مصرف از دیگر مسئولیت‌های بزرگ جامعه اسلامی است. مصرف کالای داخلی، پرهیز از اسراف و اصلاح الگوی مصرف از طریق رسانه‌ها، نظام آموزشی و نهادهای فرهنگی باید به فرهنگ عمومی تبدیل شود تا اقتصاد جامعه اسلامی در مسیر برکت و رشد حقیقی قرار گیرد.